جذام (بیماری هانسن)
جذام، که به عنوان بیماری هانسن نیز شناخته می شود، یک بیماری عفونی است که از زمان های قدیم وجود داشته است. هنوز هم وجود دارد، اما اگر زود تشخیص داده شود و درمان شود، قابل درمان است. درمان جذام شامل درمان چند دارویی با آنتی بیوتیک است.
جذام چیست؟
جذام (که بیماری هانسن نیز نامیده می شود) یک بیماری عفونی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم لپرا ایجاد می شود. می‌تواند روی چشم‌ها، پوست، غشاهای مخاطی و اعصاب شما تأثیر بگذارد و باعث زخم‌های بد شکل و آسیب عصبی شود. جذام از زمان های قدیم وجود داشته است. برای قرن‌ها، مردم مبتلایان به جذام را منزوی می‌کردند و از آنها دوری می‌کردند، زیرا این بیماری درک نشده بود. امروزه درمان موثری در دسترس است و نیازی به قرنطینه افراد مبتلا به جذام نیست.
آیا جذام هنوز وجود دارد؟
بله. اگرچه نادر است، اما جذام هنوز هم وجود دارد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، تقریباً 208000 نفر در سراسر جهان به جذام (بیماری هانسن) مبتلا هستند که بیشتر موارد در آسیا و آفریقا دیده می شود. در ایالات متحده، سالانه حدود 100 نفر تشخیص جذام (بیماری هانسن) دریافت می کنند.
جذام چه کسانی را مبتلا می کند؟
در حالی که جذام می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، این بیماری در افراد پنج تا پانزده ساله یا افراد بالای 30 سال شایع است. تحقیقات نشان می دهد که بیش از 95 درصد از افراد آلوده به مایکوباکتریوم لپره در واقع به جذام مبتلا نمی شوند زیرا بدن آنها با عفونت مقابله می کند.
سه نوع جذام کدامند؟
سه نوع اصلی جذام وجود دارد که عبارتند از:
جذام توبرکلوئید: فرد مبتلا به این نوع جذام معمولاً علائم خفیفی دارد و فقط چند زخم ایجاد می کند. این به دلیل پاسخ ایمنی خوب است. جذام توبرکلوئید را جذام پائوسی باسیلاری نیز می‌گویند.
جذام لپروماتوس: افراد مبتلا به این نوع جذام زخم ها و ضایعات گسترده ای دارند که بر اعصاب، پوست و اندام ها تأثیر می گذارد. در جذام لپروماتوس، پاسخ ایمنی ضعیف است و بیماری مسری تر است. جذام لپروماتوس، جذام چند باسیلی نیز نامیده می شود.
جذام مرزی: این نوع جذام شامل علائم جذام توبرکلوئید و لپروماتوس است. جذام مرزی را جذام دیمورفوس نیز می گویند.
علائم و علل
علامت اصلی جذام چیست؟
علامت های اصلی جذام (بیماری هانسن) عبارتند از:
- لکه های پوستی که ممکن است قرمز باشند یا رنگدانه ها از بین رفته باشد.
- لکه های پوستی با کاهش حس یا بی حسی.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست ها، پاها، بازوها و پاها.
- زخم یا سوختگی بدون درد در دست و پا.
- ضعف عضلانی.
علاوه بر این، افراد مبتلا به جذام (بیماری هانسن) ممکن است دچار موارد زیر شوند:
- پوست ضخیم یا سفت.
- بزرگ شدن اعصاب محیطی
- ریزش مژه یا ابرو.
- گرفتگی بینی.
- خونریزی بینی
هنگامی که بیماری در مراحل پیشرفته باشد، می تواند باعث شود:
- فلج.
- از دست دادن بینایی
- تغییر شکل بینی.
- آسیب دائمی به دست ها و پاها.
- کوتاه شدن انگشتان دست و پا.
- زخم های مزمن در کف پا که بهبود نمی یابند.
هنگامی که فرد با باکتری مایکوباکتریوم لپره آلوده می شود، حدود سه تا پنج سال طول می کشد تا علائم جذام ظاهر شود. در برخی موارد، حتی ممکن است تا دو دهه طول بکشد. به همین دلیل، تعیین زمان و مکان عفونت برای ارائه دهندگان بهداشت دشوار است.
علت اصلی جذام چیست؟
تماس نزدیک با باکتری Mycobacterium leprae باعث جذام (بیماری هانسن) می شود.
آیا جذام (بیماری هانسن) مسری است؟
اگرچه جذام (بیماری هانسن) بسیار مسری نیست، می تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند. کارشناسان به طور کامل نمی‌دانند که چگونه این بیماری از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند، اما این باکتری احتمالاً از طریق قطرات موجود در هوا هنگام سرفه یا عطسه یک فرد آلوده منتقل می‌شود. هنگامی که باکتری در محیط آزاد می شود، افراد دیگر می توانند آن را استنشاق کنند. بیماری هانسن از طریق در آغوش گرفتن، دست دادن، نشستن در کنار فرد مبتلا یا حتی تماس جنسی قابل انتقال نیست.
توجه به این نکته مهم است که بیشتر مردم نسبت به مایکوباکتریوم لپره مصونیت طبیعی دارند. در واقع، تنها 5 درصد از مردم واقعاً در برابر جذام (بیماری هانسن) آسیب پذیر هستند.
آیا آرمادیلو ها (نوعی حیوان گورکن) حامل جذام هستند؟
بله، برخی از آن ها حامل جذام می باشند. مایکوباکتریوم لپره فقط در میزبان‌های زنده از جمله انواع خاصی از آرمادیلوس رشد می‌کند. تحقیقات تایید کرده است که گونه ای از آرمادیلو بومی جنوب ایالات متحده و مکزیک می تواند ناقل جذام (بیماری هانسن) باشد و آن را به انسان منتقل کند.
تشخیص و آزمایشات
جذام چگونه تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک شما فکر می‌کند که ممکن است به بیماری هانسن (جذام) مبتلا باشید، بیوپسی پوست انجام می‌دهد. در طول این روش، آنها نمونه کوچکی از بافت را می گیرند و آن را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می فرستند.
مدیریت و درمان
آیا امروزه برای جذام درمانی وجود دارد؟
بله. به لطف پزشکی مدرن و کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، جذام (بیماری هانسن) قابل درمان است. در طول 20 سال گذشته، بیش از 16 میلیون نفر این بیماری را شکست داده اند.
جذام چگونه درمان می شود؟
جذام (بیماری هانسن) با درمان چند دارویی (MDT) درمان می شود، رویکردی که انواع مختلفی از آنتی بیوتیک ها را ترکیب می کند. در بیشتر موارد پزشک دو تا سه نوع آنتی بیوتیک مختلف را به طور همزمان تجویز می کند. این به جلوگیری از مقاومت آنتی‌بیوتیکی کمک می‌کند، که زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها جهش می‌کنند (تغییر می‌کنند) و با داروهای آنتی‌بیوتیکی که معمولاً آنها را می‌کشند مبارزه می‌کنند. آنتی بیوتیک های رایج مورد استفاده در درمان بیماری هانسن شامل داپسون، ریفامپین و کلوفازیمین است.
آنتی بیوتیک ها نمی توانند آسیب عصبی را که ممکن است در نتیجه بیماری هانسن رخ دهد درمان کنند. پزشک همچنین ممکن است داروهای ضدالتهابی مانند استروئیدها را برای مدیریت هر گونه درد عصبی تجویز کند.
بهبودی پس از درمان جذام چقدر طول می کشد؟
به طور متوسط، درمان جذام (بیماری هانسن) یک تا دو سال طول می کشد. در این مدت پزشک پیشرفت شما را زیر نظر خواهد داشت.
پیشگیری
چگونه می توان از جذام (بیماری هانسن) جلوگیری کرد؟
در حالی که احتمال ابتلا به بیماری هانسن بسیار کم است، هنوز کارهایی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر انجام دهید. به عنوان مثال، اگر در اطراف یک فرد آلوده هستید، از تماس با قطرات هوا از بینی یا دهان او اجتناب کنید.
چشم انداز / پیش آگهی
اگر بیماری هانسن (جذام) برای شما تشخیص داده شده است، مهم است که فوراً به دنبال درمان باشید. هر چه زودتر آنتی بیوتیک را شروع کنید، علائم شما کمتر می شود. پزشک ترکیب مناسبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای شرایط شما پیدا می‌کند و در چند سال آینده به نظارت شما ادامه می‌دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
هر زمان که دچار زخم‌های پوستی، بی‌حسی یا ضعف عضلانی شدید، مهم است که یک قرار ملاقات با پزشک خود تعیین کنید. آنها می توانند تعیین کنند که آیا علائم شما به دلیل جذام است یا یک بیماری دیگر.
یادداشتی از کلینیک آریامن
جذام (بیماری هانسن) قرن ها در هاله ای از ابهام قرار داشت. امروزه ما آن را به عنوان یک بیماری قابل درمان درک می کنیم. اگر فکر می کنید ممکن است جذام داشته باشید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. درمان سریع اولین قدم شما به سمت بهبودی و کیفیت بهتر زندگی است.