زخم بستر به آسیب وارد شده بر پوست و بافت های زیرین به مدت طولانی بر اثر فشار و نیروی حاصل از وزن بدن و جاذبه گفته می شود.زخم بستر مشکل نگران کننده ای برای افراد مسن و بیمارانی که توانایی حرکتی نداشته و مدت طولانی در بستر به سر می برند می باشد.

در صورتی که آسیب فشاری به زخم عمیق تبدیل شود یا عفونت کند عامل خطرناکی برای زندگی بیمار است.
بیشترین نقاطی که زخم بستر(فشاری) ایجاد می شود عبارتند از:
۱. باسن
۲. دنبالچه
۳. سرشانه ها
۴. پاشنه ها
۵. آرنج ها
۶. پشت سر
۷. کناره های باسن

زخم بستر زمانی ایجاد می شود که به علت فشار مداوم خونرسانی به بافت بسیار ضعیف شده و در نتیجه باعث آسیب پوست و از بین رفتن بافت و بروز عفونت می شود.

علائم:
۱. تغییر رنگ ناحیه آسیب دیده( در پوست های تیره به رنگ آبی یا بنفش و در پوست های روشن به رنگ صورتی یا قرمز)
۲. تغییرات بافت که به صورت سفتی، اسفنجی یا گرم خواهد بود.
۳. پوست زخمی با عمق های متفاوت که در برخی اوقات همراه با ترشح و چرک است.
۴. عفونت: تغییر رنگ و احساس درد در لبه زخم، وجود چرک، بافت زرد یا سیاه.
در صورت وجود این علائم حتما باید اقدام فوری صورت گیرد.

علل ایجاد زخم بستر

فشار طولانی مدت در ناحیه خاصی از بدن علت اصلی زخم فشاری یا بستر است که شامل عوامل دیگری مانند کنترل ضعیف رطوبت، گردش خون ضعیف و تغذیه نامناسب هم می باشد.

هنگامی که فردی برای مدت طولانی در یک مکان می ماند یا نمی تواند بدون کمک موقعیت خود را تغییر دهد و تحرک داشته باشد، ممکن است باعث شکننده شدن پوست و آسیب پذیری او در برابر زخم های فشاری شود. این زخم ها می توانند با سرعت زیادی پیشرفت کنند، اما رطوبت بیش از حد و محرک های پوستی مانند ادرار و مدفوع نیز می توانند به شکل گیری زخم کمک کنند.

سه عامل اصلی در ایجاد زخم فشاری وجود دارد که عبارتند از:

1.فشار

اگر فشار ثابتی در هر طرف بدن وجود داشته باشد، می تواند جریان خون به بافت ها را کاهش دهد. به دلیل خونرسانی ناکافی، بافت ها مواد مغذی ضروری مانند اکسیژن و سایر مواد مغذی را دریافت نمی کنند و در نتیجه آسیب می بینند و ممکن است در نهایت بمیرند.

2.اصطکاک

وقتی پوست به خصوص در بیماران لاغر روی لباس یا ملافه ساییده می شود، پوست ضعیف و گردش خون ضعیف می شود و این اتفاق می تواند به پوست آسیب برساند و خطر زخم بستر را افزایش دهد.

3.برش

وقتی دو سطح در جهت مخالف حرکت می کنند اتفاق می افتد.(به طور مثال بیمار به یک سمت کشیده میشود و ملحفه در زیر بیمار به سمتی دیگر.)

مراحل ایجاد زخم فشاری

این زخم در چهار مرحله ایجاد می شود:

مرحله 1: هیچ پوست کنده یا پاره شده ایی وجود ندارد اما بی رنگ یا قرمز به نظر می رسد. تغییر رنگ ممکن است از آبی تا بنفش متفاوت باشد. در لمس احساس گرما خواهید کرد و ممکن است بیمارخارش داشته باشد.

مرحله 2: یک پاره شدگی دردناک در پوست مشاهده میشود و پوست اطراف رنگ پریده است.

مرحله 3: به دلیل آسیب بافتی در زیر سطح پوست، زخم در داخل بسیار عمیق تر است.

مرحله 4: آسیب شدید به پوست و بافت که ممکن است منجر به عفونت عضلات و استخوان ها شود.

چه کسانی بیشتر مستعد ابتلا به زخم های فشاری یا زخم بستر هستند؟

1.تغذیه و هیدراتاسیون(آبرسانی) ضعیف: افرادی که در رژیم غذایی خود مایعات، کالری، پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی کافی دریافت نمی کنند، از نظر تغذیه در خطر هستند و در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زخم فشاری هستند.تغذیه مناسب برای اطمینان از بهبود موثر و مناسب زخم بسیار مهم است.

2.چاقی

3.بیماران در بستر و محدود به رختخواب به دلیل بیماری یا بعد از جراحی

4.شرایط بیماری زمینه ایی مانند دیابت و …

5.ناتوانی در حرکت دادن برخی یا همه اعضای بدن: افرادی که قادر به تغییر موقعیت خود به طور مستقل نیستند یا به طور کامل بی حرکت هستند بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری هستند. ضعف بدنی، آسیب نخاعی و سایر علل می تواند منجر به بی حرکتی شود.

6.فقدان ادراک احساسی: بیماران آسیب نخاعی یا بیماری های عصبی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم فشاری هستند. فرد مبتلا به خاطر از دست دادن حس نمی تواند پس از دراز کشیدن یا نشستن طولانی مدت در یک وضعیت احساس درد و ناراحتی کند.

7.تغییرات در وضعیت روانی: اگر فردی از زوال عقل یا سایر اختلالات شناختی یا کاهش سطح هوشیاری به دلیل بیماری رنج می برد، ممکن است نتواند دستور العمل های داده شده را که برای پیشگیری از زخم فشاری مفید است درک کند. آن ها همچنین ممکن است نتوانند ناراحتی را به عنوان یک سیگنال ضروری برای تغییر موقعیت احساس کنند.

8.بی اختیاری: می تواند منجر به آسیب پوست شود که می تواند خطر ابتلا به زخم فشاری را بیشتر افزایش دهد.